این روزها "اقتصاد مقاومتی" که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان راهبرد مهم رویارویی ایران با فشار تحریمهای غربمعرفی شده ،در بسیاری از محافل اقتصادی و سیاسی مورد توجه قرار گرفته است.اما به نظر می رسد برخی جریانها و گروهها می کوشند منطبق بر منافع و سوگیریهای خاص خود تعریفی دیگرگونه از این مفهوم ارائه کنند. ما در این نوشتار در پی آنیم که به رفع  برخی از این سوتفاهم ها درباره اقتصاد مقاومتی بپردازیم:

١-اقتصاد مقاومتی همان اقتصاد دولتی است:

 برخی سیاسیون و برنامه ریزان بر این باورند که در شرایط تحریم و فشار اقتصادی بهتر است دولت تصدی مسائل اقتصادی و بنگاههای مهم را بر عهده داشتهباشد.  بر مبنای این تحلیل شرایط خاص کشور ایجاب می کند ،مصلحتا یک ارگان،نهاد و .... راسا وارد فعالیتهای اقتصادی و مدیریت بنگاههای تولیدی و تجاری شود. در قانون اساسی ما هر سه بخش دولتی ، تعاونی و خصوصی به رسمیت شناخته شده اند و می بایست برمبنای سیاستهای اجرایی اصل ٤٤ قانون اساسی بسیاری از تصدی گری ها به مردم واگذار شود. برای ایجاد مقاومت موثر نیاز بهخلاقیتها، مشارکت و کنش های فعالانه تمام فعالان اقتصادی و شهروندان وجود دارد. لذا برای مقاومت موثرتر نه تنها نباید اقتصاد را منحصر به دولت و بخشعمومی کرد، بلکه می بایست با فراهم آوردن مشارکت عمومی زمینه بسط کنش جمعیرا فراهم آورد. در همین زمینه رهبر معظم انقلاب می فرمایند:

"اقتصاد مقاومتى الزاماتى دارد. مردمى کردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتى است. این سیاستهاى اصل 44 که اعلام شد،میتواند یک تحول به وجود بیاورد؛ و این کار باید انجام بگیرد. البته کارهائى انجام گرفته و تلاشهاى بیشترى باید بشود. بخش خصوصى را باید توانمند کرد؛ هم به فعالیت اقتصادى تشویق بشوند، هم سیستم بانکى کشور، دستگاه‌هاى دولتى کشور و دستگاه‌هائى که میتوانند کمک کنند - مثل قوه‌ى مقننه و قوه‌ى قضائیه - کمک کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند".

٢- اقتصاد مقاومتی نافی برنامه ریزی های بلند مدت گذشته است:

برخی از دست اندرکاران و مجریان گمان می کنند که به علت این که کشور در شرایط خاص اقتصادی قرار گرفته است و این شرایط ویژه اقتضائات خود را دارد، می توان به اهداف  و برنامه های بالادستی مانند سند چشم انداز و یا برنامه ٥ساله توسعه بی اعتنایی کرد. این گونه بی اعتنایی ها و نگاههای کوتاه مدت نوعی تصمیم گیری های کوتاه مدت و شتابزده را به وجود می آورد. تصمیم گیری های ناگهانی، متضاد و شتابزده نه تنها مفید برای ایجاد مقاومت موثر نیست بلکه زمینه های فساد اقتصادی، رانتخواری و فرار سرمایه ها را از مسیر مولد وسالم فراهم می آورد.

 تغییرات پی درپی در حوزه های سیاستهای مالی و ارزی و  سیاستهای مربوط به صادرات و واردات با توجیه شرایط ویژه اقتصادی یکی ازمهم ترین مسائل آسیبزا در حوزه اقتصاد مقاومتی است. در همین را این فرمایش رهبر معظم انقلاب را می توان تفسیر کرد:

"حرکت بر اساس برنامه، یکى از کارهاى اساسى است. تصمیمهاى خلق‌الساعه و تغییر مقررات، جزو ضربه‌هائى است که به «اقتصادمقاومتى» وارد میشود و به مقاومت ملت ضربه میزند. این را، هم دولت محترم، هم مجلس محترم باید توجه داشته باشند؛ نگذارند سیاستهاى اقتصادى کشور در هرزمانى دچار تذبذب و تغییرهاى بى‌مورد شود."

٣- اقتصاد مقاومتی صرفا  همان اقتصاد کوپنی سابق است:

یکی از تصاویر رایج درباره اقتصاد مقاومتی ، بازگشت کوپنها و سیستم جیرهبندی کالاهای اساسی در نظام توزیع می باشد. نظام کوپنی در شرایط جنگ تحمیلی برقرار شد، بر پایه پذیرش کمبود برخی کالاهای اساسی در کشور و لزوم تنظیم بازار و قیمت ها درشرایط جنگی شکل گرفت . اگرچه این نظام تا حدی درز زمینه توزیع کالا موفق بود اما تبعات اقتصادی چون احتکار، دلال بازی و ... را ایجاد کرد. اما در مدل اقتصاد مقاومتی صرفا حوزه توزیع کالا مد نظر نبوده و مقاومت می بایست از حوزه تولید کالا آغاز شود. به نظر می رسد افزایش بهره وری  در نیروی کار ، انرژی و مواد اولیه به همراه استفاده از ابتکار و خلاقیت می تواند زمینه افزایش تولید ملی و داخلی را فراهم سازد.  در این معنا کارآفرینی ایجاد اشتغال مولد و تولید کالای داخلی با قیمت کمتر و کیفیت بیشتر ارکان اقتصاد مقاومتی را ایجاد می کند.  در همین زمینه رهبر معظم انقلاب می فرمایند:

ما باید یک اقتصاد مقاومتىِ واقعى در کشور به وجود بیاوریم. امروز کارآفرینى معناش این است.

همچنین در راستای افزایش تولید بر مبنای اقتصاد مقاومتی می بایست از خلاقیتها و ابتکارات استفاده کرد.  خلاقیتهایی که  حوزه تولید را دگرگون کرده و با دانش روز و ابتکار زمینه هر چه بیشتر تولید داخلی را فراهم آورد.رهبر فرزانه انقلاب در این راستا می فرمایند:

نظر من یکى از بخشهاى مهمى که میتواند این اقتصاد مقاومتى را پایدار کند، همین کار شماست؛ همین شرکتهاى دانش‌‌‌بنیان است؛ این یکى از بهترین مظاهر و یکى از مۆثرترین مۆلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى است؛ این را باید دنبال کرد.

حرف آخر

بر این اساس اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی دولتی، غیر شفاف، کوتاه مدت و بسته نیست و چنین دیدی نسبت به اقتصاد مقاومتی در واقع نقض غرض است. درمقابل به نظر می رسد منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی مدنظر رهبر انقلاب  یکاقتصاد تولیدی، فعال و پویا با مشارکت بخش خصوصی است . اقتصاد مقاومتی را نمی توان راهبردی  منفعل و بسته دید بلکه  این اقتصاد به دنبال تحول آفرینیدر حوزه تولید ملی است و این مقاومت،  تلاش برای رفع موانع تولید ملی و کوشش در جهت نیل به عدالت و  پیشرفت تعریف می‌شود.